زنجیره فولاد و ضرایب تبدیل
زنجیره فولاد از سنگ آهن آغاز شده و به محصولات نهایی فولادی نظیر ورق‌های فولادی، محصولات نوردی و محصولات ساختمانی (میلگرد، تیرآهن، نبشی و …) ختم می‌شود.
طبق ضرایب تبدیل استاندارد صنعت، به ازای تولید 1 تن فولاد خام 1.25 تن آهن اسفنجی، 1.81 تن گندله، 1.89 تن کنسانتره و 2.9 تن سنگ آهن مورد نیاز است. البته این ضرایب در صورت تغییر ترکیب مواد در کوره‌ها و استفاده از روش‌های مختلف تولید فولاد می‌تواند دستخوش تغییر شود.
روش‌های تولید فولاد
به طور کلی دو روش برای تولید فولاد خام در جهان وجود دارد. روشی که عمدتا در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد روش “کوره بلند” می‌باشد. در این روش، گندله به همراه سنگ آهک و کک وارد کوره ذوب شده و بعد از قرار گرفتن در مبدل، وارد پاتیل شده و برای ریخته‌گری و نورد آماده می‌شود.
اما در ایران به دلیل وجود منابع گازی غنی، روش “کوره قوس الکتریکی” بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است. در این روش، گندله به عنوان خوراک واحد احیاء مستقیم مورد استفاده قرار گرفته و با استفاده از گاز سنتز و در دمای بالا آهن اسفنجی تولید می‌شود. سپس آهن اسفنجی به همراه مقداری آهن قراضه و برخی افزودنی‌ها در کوره قوس الکتریکی قرار گرفته و پس از ذوب در دمای معین، فولاد خام بدست می‌آید.
تولید فولاد در دنیا
بر اساس اعلام World Steel Association، در سال 2023 میلادی، 1,892 میلیون تن فولاد خام در جهان تولید شده است که رشد تنها 2 میلیون تنی نسبت به سال 2022 نشان می‌دهد. این مقدار رشد با وجود عدم تغییر میزان تولید چین و البته رشد 15.4 میلیون تنی هند رقم خورد.
در سال 2024 نیز تا پایان ماه آپریل 625.4 میلیون تن فولاد خام تولید شده است که کاهش 0.9 درصدی نسبت به دوره مشابه سال 2023 دارد. در حالی که هند در این دوره رشد 8.5 درصدی در تولید داشته کشور چین 343.7 میلیون تن تولید نموده که کاهش 3 درصدی نسبت به مدت مشابه دارد. ایران نیز با تولید 10.3 میلیون تن در این مدت رشد 7.2 درصدی داشته است.
در سال 2023، کشور چین با تولید 1,019 میلیون تن، 54 درصد از تولید فولاد دنیا را به خود اختصاص داده و تولید برابر با سال 2022 داشته است. پس از آن کشور هند 141 میلیون تن تولید فولاد به ثبت رساند که 15.4 میلیون تن رشد نسبت به سال 2022 دارد.
کشور ایران با تولید 31 میلیون تن فولاد خام، در جایگاه 10 ام دنیا باقی ماند.
تولید فولاد در دنیا به تفکیک روش تولید
بر اساس اعلام World Steel Association، حدود 71 درصد فولاد خام دنیا به روش کوره بلند انجام می‌گیرد. کشور چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده فولاد در دنیا، بیش از 90 درصد از فولاد خود را به روش کوره بلند تولید می‌کند.
در منطقه آسیا (به جز خاورمیانه و روسیه)، مجموعا 1,395 میلیون تن معادل 74 درصد از فولاد خام دنیا انجام می‌پذیرد. در این منطقه تولیدکنندگان بزرگی همچون چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و تایوان حضور دارند. حدود 81 درصد از تولیدات این منطقه به روش کوره بلند می‌باشد که نیازمند زغال سنگ بسیار زیادی است. عمده این زغال سنگ، از مبدأ استرالیا تأمین می‌شود.
در منطقه خاورمیانه، به دلیل وجود منابع گازی فراوان، بیش از 95 درصد از فولاد خام تولیدی به روش کوره الکتریکی می‌باشد. این روش نیازمند استفاده از آهن اسفنجی و آهن قراضه است. در این منطقه، ایران بزرگترین تولیدکننده فولاد محسوب می‌شود. این کشور، 92 درصد از تولیدات خود معادل 28.5 میلیون تن فولاد خام را از روش کوره الکتریکی تولید می‌کند.
تولید آهن اسفنجی در دنیا
آهن اسفنجی به عنوان محصول میانی تولید فولاد در روش کوره الکتریکی شناخته می‌شود. با توجه به استفاده غالب کشورهای دنیا از روش کوره بلند برای تولید فولاد و همچنین استفاده گسترده از آهن قراضه به عنوان جایگزین آهن اسفنجی در کوره‌ها، میزان تولید این محصول در دنیا قابل توجه نیست؛ به طوری که دو کشور ایران و هند، با حدود 103 میلیون تن در سال، حدود 60 درصد از آهن اسفنجی دنیا را تولید می‌کنند.
همانطور که گفته شد، کشور ایران عمده تولیدات خود را به روش کوره الکتریکی انجام می‌شود. همچنین در ایران استفاده از قراضه معمول نیست که عمده دلیل آن وجود منابع گازی کافی و نسبتا ارزان (در گذشته) جهت استفاده در فرآیند احیاء مستقیم و وجود منابع قابل توجه سنگ آهن است.
مصرف فولاد در دنیا
بر اساس اعلام World Steel Association، در سال 2023 میلادی، 1,763 میلیون تن فولاد در دنیا مصرف شده است.
51 درصد از این حجم توسط چین و 8 درصد آن نیز در کشور هند مصرف شده است. به طور کلی کشور چین بازیگر اصلی بازار فولاد بوده و هند نیز با سرعت بالایی در حال رشد در این صنعت می‌باشد.
کشور ایران 12امین مصرف‌کننده فولاد در دنیا می‌باشد و حدود 1 درصد از فولاد جهان، معادل 19.5 میلیون تن را مصرف می‌کند. بدین ترتیب و با توجه به تولید 31 میلیون تن فولاد در کشور، بیش از 10 میلیون تن مازاد تولید فولاد در کشور وجود داشته و به کشورهای دیگر صادر می‌شود.
تجارت فولاد در جهان
بر اساس داده‌های World Steel Association، در سال 2023، 435 میلیون تن فولاد در بازارهای جهانی مبادله شده است.
در این بین کشور چین با صادرات 94.3 میلیون تن بزرگترین صادرکننده می‌باشد و ایالات متحده با 26.4 میلیون تن، بیشترین واردات را داشته است.
درصد صادرات نسبت به تولید روندی نزولی در قرن 21 داشته و کشورها با مازاد تولید کمتری مواجه بوده‌اند که دلیل آن مصرف بیشتر در داخل جهت انجام توسعه مسکن و زیرساخت‌ها (خصوصا در چین) بوده است.
تولید فولاد در ایران
کشور ایران در حال حاضر دهمین کشور بزرگ تولیدکننده فولاد در دنیا می‌باشد. تولید فولاد خام کشور در سال 1402، به حدود 32.1 میلیون تن رسیده که 5.5 درصد بیشتر از 1401 است.
میانگین نرخ رشد سالانه تولید فولاد خام در کشور از سال 1392 تاکنون 7.1 درصد بوده است؛ در حالی که از سال 98 تا به امروز، این نرخ به 4.2 درصد کاهش یافته است.
آهن اسفنجی اصلی‌ترین خوراک واحدهای تولید فولاد در ایران است.
این محصول میانی نیز پس از طی روند قابل توجه رشد تولید در دهه‌های 80 و 90، با کاهش نرخ رشد مواجه شده و در سال 1402، حدود 30.8 میلیون تن از این محصول تولید شده است. رکورد تولید آهن اسفنجی در کشور مربوط به سال 1399 می‌باشد. در این سال حدود 33.4 میلیون تن تولید در کشور انجام شد و پس از آن با آشکار شدن محدودیت‌های انرژی در کشور، شاهد کاهش تولید بودیم.
میزان مصرف انرژی به تفکیک بخش‌های زنجیره
در طول زنجیره فولاد و بر اساس روش تولید فولاد در کشور، میزان مصرف انرژی متفاوت می‌باشد.
واحدهای احیاء مستقیم به دلیل استفاده از گاز سنتز، مصرف گاز بسیار بیشتری دارد. در کشور سالانه حدود 9 میلیارد متر مکعب گاز در این بخش مصرف می‌شود و با اختلاف پرمصرف‌ترین بخش زنجیره از جهت مصرف گاز طبیعی می‌باشد.
در مجموع حدود 5.3 درصد از تولیدات گاز کشور در این صنعت مصرف می‌شود.
بیشترین مصرف برق در زنجیره، مربوط به بخش فولادسازی می‌باشد. به طوری که 17.35 میلیارد کیلووات ساعت، برق برای تولید فولاد در کشور صرف شده است.
این بخش به دلیل استفاده گسترده از روش کوره الکتریکی در کشور نیازمند مصرف برق مضاعف می‌باشد.
معمولا این بخش از زنجیره در تابستان و بخش احیاء مستقیم در زمستان به دلیل محدودیت‌های انرژی در کشور، دچار افت تولید بیشتری می‌شوند.
معرفی شرکت فولاد ایرانیان سیرجان
شرکت فولاد سیرجان ایرانیان (سهامی خاص) در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۸۸ در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی تهران به ثبت رسیده است. این شرکت یکی از زیرمجموعه‌های شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) است.
این شرکت شامل دو مجتمع تولیدی واقع در سیرجان و بردسیر می‌باشد. مجتمع سیرجان در جوار معدن سنگ آهن گل‌گهر قرار گرفته و سنگ آهن مورد نیاز خود را از معادن شماره 2 و 4 گل گهر دریافت می‌کند. در این مجتمع سنگ آهن دریافتی به کنسانتره و گندله تبدیل شده و برای مجتمع بردسیر (به فاصله 170 کیلومتری مجتمع سیرجان) ارسال می‌گردد.
در مجتمع بردسیر از روش احیاء مستقیم آهن اسفنجی و در نهایت شمش فولادی تولید می‌شود. این مجتمع در راستای تکمیل زنجیره فولاد به شرکت فولاد سیرجان ایرانیان اضافه شده است.
طرح‌های توسعه شرکت
فولاد سیرجان ایرانیان در حال حاضر طرح توسعه بااهیمت زیر را در دست اجرا دارد:
طرح احیاء مستقیم 2 با ظرفیت تولید 1.5 میلیون تن آهن اسفنجی در سال که تا تاریخ آخرین گزارش حسابرسی شده شرکت (1403/03/31)، پیشرفت حدود 30 درصدی داشته است. این طرح در مجتمع بردسیر شرکت در حال اجرا بوده و برآورد می‌شود حدود 100 میلیون دلار دیگر برای تکمیل آن مورد نیاز باشد.
با بهره‌بردای از این طرح انتظار می‌رود تولید فولاد نیز رشد اندکی داشته باشد و همچنین مقدار قابل توجهی از این محصول آهن اسفنجی به شرکت‌های فولادساز منطقه فروخته شود. بر اساس اعلام شرکت، این طرح در ابتدای سال 1407 در مدار خواهد بود.
ساختار سهامداری شرکت
سهامدار عمده سیسکو، شرکت توسعه معادن خاورمیانه (میدکو) با مالکیت 85 درصدی است. میدکو به‌عنوان هلدینگ اصلی، دارای شرکت‌های تابعه متعددی در حوزه‌های مختلف معدن و صنایع معدنی است. از جمله شرکت‌های هم‌گروه با فولاد سیرجان ایرانیان می‌توان به شرکت‌های فولاد زرند ایرانیان، فولاد بوتیای ایرانیان، شرکت بابک مس ایرانیان، شرکت فروسیلیسیم خمین و شرکت فرآوری زغال‌سنگ طبس اشاره کرد.
سیسکو به عنوان تنها شرکت پورتفوی بورسی میدکو شناخته می‌شود. مهم‌ترین شرکت‌های پورتفوی غیربورسی میدکو شامل فولاد زرند ایرانیان، فولاد بوتیای ایرانیان، شرکت بابک مس ایرانیان و گسترش و نوسازی معادن خاورمیانه هستند.
همچنین سیسکو مالکیت 35 درصدی فروسیلیس غرب پارس، 29 درصد از کارآوران صنعت خاورمیانه و 25 درصد از شرکت مدیریت ساخت تجهیزات معادن ایرانیان را دارد. در این بین سود تقسیمی فروسیلیس غرب پارس اهیمت زیادی برای سیسکو دارد.
تامین کنندگان و مشتریان شرکت
همانطور که اشاره شد سیسکو سنگ آهن مورد نیاز خود را از دو معدن شماره 2 و 4 گل گهر دریافت می‌کند.
سنگ آهن دریافتی از طریق آنومالی 4 گل‌گهر بر اساس قراداد 18 ساله منعقده با ایمیدرو انجام می‌گیرد. بر اساس این قرارداد حق برداشت 668 میلیون تن سنگ آهن واگذار شده است. از این میزان برداشت 65 درصد متعلق به سیسکو مابقی در اختیار ایمیدرو خواهد بود. نرخ خرید سنگ آهن از این بخش بر مبنای قرادادهای فی‌مابین شرکت و ایمیدرو و پیمانکاران تعیین می‌شود.
آنومالی شماره 2 گل‌گهر نیز به عنوان بخشی از کنسرسیوم بین شرکت‌های سیسکو (35%)، معدنی و صنعتی گل‌گهر (47%) و گسترش صنایع ماهان (18%)، توسط ایمیدرو واگذار شده است. میزان ذخیره باقی ماند در این آنومالی 62.8 میلیون تن با متوسط عیار 65 درصد می‌باشد. نرخ خرید از این بخش نیز بر اساس قرارداد قرداد منعقده با شرکت گهر پویش گام سیرجان که طبق مزایده عمومی بوده، کشف می‌شود.
مفروضات پیش‌بینی صورت سود و زیان
- نرخ دلار نیما برای سال مالی 1403 و 1404 بر اساس شرایط تورم و سیاست‌های دولت و بانک مرکزی برآورد شده است.
- نرخ فروش محصولات شرکت بر اساس نرخ دلار نیما و نرخ‌های جهانی پیش‌بینی شده است.
- هزینه دستمزد بر اساس تغییرات تعداد کارکنان و نرخ تورم رشد داده شده است.
پیش‌بینی صورت سود و زیان
بر اساس مفروضات ذکر شده، پیش‌بینی می‌شود برای سال مالی 1403/09 و 1404/09 شرکت، به ترتیب 349 و 576 ریال سود به ازای هر سهم محقق شود.
بر این اساس در حال حاضر، سهم با نسبت قیمت به سود آینده‌نگر 5.9 واحد در حال معامله می‌باشد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
شرکت فولاد سیرجان ایرانیان با قرار گرفتن در جوار گل گهر سیرجان و استفاده از منابع این معدن، هزینه حمل کمتری از این بابت پرداخت می‌کند. همچنین شرکت سعی در تکمیل زنجیره خود در سالیان اخیر داشته و همچنین طرح احیاء 2 خود را نیز در دستور کار دارد. اگرچه این طرح رشد کندی دارد و احتمال قبل از سال 1407 به بهره‌برداری نرسد، اما در افق بلندمدت می‌تواند به رشد سودآوری شرکت بیانجامد. احتمالا بعد از شرکت به دنبال توسعه ظرفیت فولاد خود خواهد بود.
در مورد تأمین سنگ آهن به نظر می‌رسد شرکت تا سال1412 قرادادبرداشت از آنومالی 4 گل گهر را دارد و آنومالی 2 نیز فعلا تامین‌کننده نیاز شرکت خواهد بود. بنابراین از این جهت ریسک خاصی برای شرکت متصور نیستیم.
به هر حال این شرکت تازه وارد بازار در حال حاضر به قیمت بوده و مناسب سرمایه‌گذاری بلند مدت برای کسب معقول دلاری می‌باشد. البته به شرطی که ناترازی انرژی کشور به مرور بهتر شده و تغییر دستورالعمل‌ها به کاهش حاشیه سود شرکت منجر نشود.
منابع
در تهیه این گزارش از منابع زیر استفاده شده است:
- Codal.ir
- Bourseview.com
- Enigma.ir
سلب مسئولیت: این گزارش و محتوای آن صرفا جهت اطلاع از آخرین وضعیت بازارهای دارایی بوده و به تنهایی جهت اخذ تصمیمات سرمایه‌گذاری مناسب نیست و سبدگردان دانایان مسئولیتی در قبال خرید و فروش‌های صورت گرفته نخواهد داشت.
