فرایند تولید و مواد اولیه سیمان
مواد اولیه سیمان طیف گسترده‌ای از مواد معدنی را در بر می‌گیرد که در بین آنها برخی جایگزین و برخی مکمل یک‌دیگرند. حجم بیشتر این مواد، به کلینکر تبدیل می‌شوند و قسمتی از آن نیز با اضافه شدن به کلینکر، انواع مختلف سیمان را تشکیل می‌دهند. از مهم ترین مواد اولیه دخیل در تولید سیمان می‌توان به سنگ آهک، سنگ مارن و سنگ گچ اشاره کرد.
فرایند تولید سیمان از استخراج مواد اولیه و ذخیره‌ی آنها آغاز می‌گردد؛ این مواد آسیاب می‌شوند و در کوره‌های چرخشی با یکدیگر ترکیب و به کلینکر تبدیل می‌شوند. با آسیاب کلینکر و اضافه کردن افزودنی‌های دیگر – مانند سنگ گچ – سیمان تولید می‌گردد. به دلیل قابلیت نگهداری طولانی مدت و تبدیل آسان کلینکر به سیمان، کلینکر بخش مهمی از فروش بسیاری از شرکت‌ها را تشکیل می‌دهد.
تولید جهانی سیمان
تولید سیمان در بازه‌ی 25 ساله منتهی به سال 2020، بیش از 3.5 برابر افزایش یافته است. در سال 2023 مجموعا 4,100 میلیارد تن سیمان در جهان تولید شد که نسبت به سال گذشته تقریبا بدون تغییر بوده است.
در بین برترین تولید کنندگان سیمان در جهان، چین با اختلاف زیادی در صدر لیست قرار دارد که حدود 51 درصد سیمان تولیدی جهان را به خود اختصاص داده است.
در سال 2022 میلادی کل سیمان تولید شده در ایران 62 میلیون تن است که با این مقدار در میان برترین تولید کنندگان سیمان در جهان در جایگاه هشتم قرار می‌گیرد. روسیه با تولیدی یکسان، مشترکاً در جایگاه هشتم و عربستان با 54 میلیون تن در جایگاه دهم قرار دارند.
تجارت جهانی سیمان
صادرات
در سال 2022 بر اساس ارزش صادرات سیمان، ترکیه با صادراتی به ارزش حدودی 1.8 میلیارد دلار بزرگ ترین صادرکننده‌ی سیمان در جهان است و پس از آن ویتنام با صادرات 1.5 میلیارد دلاری در رده‌ی دوم قرار دارد. پس از آن نیز امارات با 643 میلیون دلار صادرات در جایگاه سوم قرار گرفته است.
واردات
بر اساس ارزش واردات سیمان، ایالات متحده‌ی آمریکا بیشترین واردات را در سال 2022 به ارزش 2.2 میلیارد دلار داشته و پس از آن بنگلادش با ارزش واردات 688 میلیون دلاری، دومین وارد کننده‌ی سیمان بوده‌اند. همچنین کویت و فرانسه به ترتیب در جایگاه سوم و چهارم این لیست قرار دارند.
صنعت سیمان در ایران
تولید
در سال 1402، 79 کارخانه‌ی سیمانی در ایران موفق به تحویل 71 میلیون تن سیمان شده‌اند که نسبت به سال قبل 11 درصد افزایش داشته است. از دلایل رشد تولید سیمان در سال گذشته می‌توان به برنامه ریزی صحیح شرکت‌ها در مواجهه با قطعی برق اشاره کرد.
از دلایل تولید زیر ظرفیت سیمان در کشور می‌توان به مصرف بالای انرژی، ضعف در بخش تحقیق و توسعه و عدم تولید سیمان با کلینکر فکتور پایین تر اشاره کرد.
بازیگران اصلی سیمان در ایران شامل گروه تأمین اجتماعی، بنیاد مستضعفان، هلدینگ غدیر، هلدینگ سیدکو، هلدینگ اسپندار، سرمایه گذاری امید و دیگر شرکت‌های خصوصی می‌باشند
صنعت سیمان در ایران
مصرف
از 71 میلیون تن سیمان تولیدی در سال 1402، حدود 63 میلیون تن داخل کشور مصرف شده و حدود 8 میلیون تن نیز به کشورهای دیگر صادر شده است.
باتوجه به آمار در دسترس مربوط به صادرات سیمان و کلینکر، در سال 1401 مجموعا 15.1 میلیون تن سیمان و کلینکر صادرات صورت گرفته است. در سال 1402 نیز این رقم به 13.8 میلیون تن تنزل یافته است. بدلیل ماندگاری بیشتر و تبدیل آسان کلینکر به سیمان، سهم کلینکر در سبد صادرات در سال‌های اخیر افزایش یافته است.
صنعت سیمان در ایران
در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ شاهد یک دوره رونق چشمگیر در بازار مسکن بودیم، اما از نیمه سال ۱۳۹۲، روند رکود آغاز شد. با بهبود شرایط اقتصادی در سال ۱۳۹۵، امیدهایی برای بازگشت رونق به بازار مسکن شکل گرفت؛ اما با بازگشت تحریم‌ها و محدودیت‌های جدید اقتصادی، ارزش پول ملی کاهش شدیدی پیدا کرد و این امر به‌دنبال خود تورم گسترده‌ای را به همراه داشت. در این وضعیت، خرید مسکن به‌عنوان یکی از امن‌ترین روش‌ها برای حفظ ارزش دارایی‌ها مورد توجه قرار گرفت و این مسئله موجب افزایش تقاضا و بالا رفتن شدید قیمت‌ها در بخش مسکن شد.
در سال ۱۴۰۳، بازار مسکن ایران همچنان با چالش‌های متعددی مواجه است که از جمله آنها می‌توان به کاهش قدرت خرید خانوارها، نوسانات اقتصادی ناشی از تورم و تغییرات نرخ ارز اشاره کرد. با وجود تلاش‌های دولت برای مدیریت این شرایط از طریق افزایش تسهیلات بانکی، اجرای طرح‌های حمایتی و پروژه‌های ساخت مسکن، اثرگذاری این اقدامات به‌دلیل مشکلات ساختاری و اقتصادی کشور به طور محدود باقی مانده است.
این عامل یکی از اثرگذارترین موصوعات بر تقاضای سیمان و به تبع آن سودآوری شرکت‌های سیمانی است که باید همواره رصد گردد.
نرخ محصولات و میزان رقابت محصولات سیمانی در بورس کالا
با توجه به وزن بالای سیمان و گیرایی آن در قبال رطوبت، محصولات سیمانی هزینه حمل بالایی دارند و همین موضوع سبب ایجاد نرخ‌های منطقه‌ای برای سیمان شده است. بر همین اساس شاهد تفاوت نرخ در مناطق مختلف کشور هستیم.
میزان رقابت و نرخ‌ها در هر منطقه به میزان تولید سیمان و ساخت و ساز و جمعیت آن بخش بستگی دارد. در این جا نرخ‌های فروش تولیدکنندگان سیمان در بورس کالا و شرکت‌های با بیشترین رقابت آورده شده است. این اطلاعات مربوط به معاملات اسفندماه 1403 می‌باشد.
معرفی شرکت سیمان کردستان
شرکت سیمان کردستان، بزرگ‌ترین واحد صنعتی استان کردستان، در سال ۱۳۷۵ با هدف محرومیت‌زدایی و ایجاد اشتغال پایدار در منطقه راه‌اندازی شد. این شرکت در شهرستان بیجار، کیلومتر ۵ جاده تکاب واقع شده است.
در سال ۱۳۹۴، با بهره‌برداری از سیلوی مولتی چمبر و آسیاب غلطکی، ظرفیت اسمی تولید سیمان به 1,690,000 تن در سال رسید. این تکنولوژی منحصر به فرد در خاورمیانه، امکان تولید سیمان‌های سفارشی مطابق با استاندارد EN اروپا را فراهم می‌کند.
همچنین، کارخانه آهک کردستان، وابسته به این شرکت، سالانه حدود 65 هزار تن آهک کلوخه و هیدراته تولید می‌کند که بخشی از آن به کشورهای همسایه مانند عراق و ارمنستان صادر می‌شود.
ساختار سهامداری
سکرد از زیرمجموعه‌های شرکت توسعه سرمایه و صنعت غدیر (سغدیر) می‌باشد و این شرکت حدود 53 درصد از سهام سکرد را در اختیار خود دارد. همچنین سغدیر تحت مالکیت هلدینگ غدیر (وغدیر) است و عمده سهام وغدیر نیز در اختیار سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح می‌باشد.
گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید با در اختیار داشتن حدود 31 درصد از سهام سکرد، جزو سهامداران عمده نماد محسوب می‌شود. وامید نیز در اختیار بانک سپه می‌باشد.
بر این اساس به صورت تلفیقی حدود 54.6 درصد از سیمان کردستان تحت مالکیت تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و 32 درصد در اختیار بانک سپه است.
ترکیب محصولات شرکت
نزدیک به نیمی از تولید و فروش سیمان شرکت مربوط به سیمان کامپوزیتی می‌باشد. سیمان کامپوزیتی نوعی سیمان مرکب است که با ترکیب مواد مختلف برای بهبود ویژگی‌های مکانیکی، دوام و کارایی آن تولید می‌شود.
همچنین انواع سیمان تیپ‌های مختلف توسط این شرکت به صورت فله و پاکتی به فروش می‌رسد که در نمودار مقابل قابل مشاهده است.
سیمان تیپ 325-1، یکی از انواع سیمان پرتلند است که در استانداردهای مختلف به‌ویژه در ایران تحت عنوان سیمان پرتلند معمولی شناخته می‌شود. این نوع سیمان دارای ویژگی‌های خاصی است. عدد 1 به کلاس سیمان اشاره دارد که نشان‌دهنده نوع سیمان در ارتباط با میزان آلومینات کلسیم آن است و نشان‌دهنده سیمان با پایین‌ترین میزان آلومینات کلسیم است. عدد 325 نیز نشان‌دهنده میزان مقاومت فشاری سیمان در 28 روز است.
سیمان تیپ 2 دارای مقاومت فشاری مشابه یا کمی کمتر از سیمان تیپ 1 در مراحل اولیه است، اما در برابر حملات سولفات و واکنش‌های ناشی از تغییرات شیمیایی در محیط‌های خاص مقاوم‌تر است.
روند تولید و فروش و سودآوری شرکت
در نمودار روبرو روند فروش محصولات شرکت آورده شده است. شرکت محصول سیمان خود را تماما در داخل می‌فروشد و کلینکر خود را صادر می‌کند. کلینکر با توجه به ویژگی‌های خود، قابلیت تجارت و حمل بالاتری دارد و صادرات آن به صرفه‌تر است.
سود خالص دلاری شرکت در سال مالی منتهی به 1403/06، به 5.1 میلیون دلار رسید که نسبت به 6.7 میلیون دلار سال قبل خود کاهش داشته است. همچنین حاشیه سود شرکت نیز از سطح 30 درصد در سال 1402 عقب‌نشینی کرده و به 24 درصد رسیده است.
بهای تمام شده شرکت
شرکت‌های سیمانی عمدتا سربار محور هستند و این بخش غالب بهای تمام شده آنها را شامل می‌شود. این شرکت‌ها مواد اولیه‌ی خام و نسبتا ارزانی دارند. معمولا کارخانه‌های تولید سیمان در نزدیکی معادن مواد اولیه خود دایر می‌شوند تا بهای تمام شده خود را از این جهت مدیریت کنند.
بنابراین مهم‌ترین بخش بهای تمام شده آنها مربوط به بخش هزینه انرژی است. سیمان کردستان نیز از این قاعده مستثنی نیست و در فصل پاییز سال جاری، این بخش 38 درصد از بهای تولید شرکت را شامل شده است.
البته با توجه به رشد دلار نیما (توافقی) و قیمت گاز در اروپا و هنری هاب آمریکا، انتظار داریم این نسبت در فصول آتی رشد کند و به حدود 43 درصد برای سال مالی 1404/06 برسد.
مفروضات پیش‌بینی صورت سود و زیان
- نرخ دلار نیما برای سال مالی 1403 و 1404 بر اساس شرایط تورم و سیاست‌های دولت و بانک مرکزی با رعایت محافظه‌کاری برآورد شده است.
- نرخ فروش محصولات شرکت بر اساس نرخ تورم و حاشیه سود آنها پیش‌بینی شده است.
- هزینه دستمزد بر اساس تغییرات تعداد کارکنان و نرخ تورم رشد داده شده است.
پیش‌بینی صورت سود و زیان
- بر اساس مفروضات ذکر شده، پیش‌بینی می‌شود برای سال مالی 1404/06 و 1405/06 شرکت، به ترتیب 1,476 و 1,636 ریال سود به ازای هر سهم محقق شود.
- بر این اساس در حال حاضر، سهم با نسبت قیمت به سود آینده‌نگر 6.34 واحد در حال معامله می‌باشد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
صنعت سیمان از متفاوت‌ترین صنایع کشور است. این صنعت دارای نرخ‌ها و عرضه و تقاضای منطقه‌ای بوده و به شدت به رونق ساخت و ساز و میزان هزینه دولت در پروژه‌های عمرانی وابسته است. صنعت سیمان پس از عرضه سیمان در بورس کالا دچار تحولات شگرفی شد و در سالیان اخیر همواره جزو صنایع با بالاترین بازدهی بوده است. همچنین در سالیان اخیر با کاهش مازاد عرضه موجود در صنعت، شاهد رقابت‌های قابل توجه بر روی محصولات سیمانی خصوصا در مناطق پرجمعیت کشور بوده‌ایم. حتی در شرایطی که ناترازی انرژی، تولید سیمان کشور را کاهش داده، رشد نرخ‌ها، فروش مبلغی شرکت‌ها را بالا نگه داشته و عدم‌النفع کمتری را از این بابت به سهامداران تحمیل کرده است. سیمان کالایی استراتژیک است که به دلیل شرایط آن امکان تجارت جهانی پایینی دارد. به همین دلیل در فصول ساخت و ساز و کمبود عرضه، جایگزینی آن با واردات امکان‌پذیر نیست. در طرف دیگر به دلیل سهم پایین سیمان در هزینه ساخت و ساز، کنترل جدی‌ای بر نرخ آن صورت نمی‌گیرد و در نهایت شاهد حفظ حاشیه سود این شرکت‌ها در سالیان اخیر بوده‌ایم. همچنین ضریب نرخ سوخت صنعت به خوراک پتروشیمی (15%) و اختلاف دلار نیمایی (به عنوان مبنای محاسبه نرخ گاز) با دلار آزاد به نفع این شرکت‌ها تمام شده است.
سیمان کردستان نیز با قرارگیری در منطقه غرب کشور و به عنوان تنها شرکت تولیدکننده سیمان در استان کردستان، جزو شرکت‌های با تقاضای نسبتا خوب محسوب می‌شود.به طوری که در یک سال گذشته به ازای هر تن عرضه محصولاتش در بورس کالا، حدود 1.57 تن تقاضا به ثبت رسیده است و غالبا شاهد رقابت بوده‌ایم. این شرکت که از سال 1399 از زیان‌دهی مکرر خارج شد، می‌تواند بازدهی مناسبی را در افق پیشرو نصیب سهامداران خود کند.
منابع
در تهیه این گزارش از منابع زیر استفاده شده است:
- Codal.ir
- Bourseview.com
- ime.co.ir
- tsetmc.com
- trendeconomy.com
- statista.com
- indexbox.io
سلب مسئولیت: این گزارش و محتوای آن صرفا جهت اطلاع از آخرین وضعیت بازارهای دارایی بوده و به تنهایی جهت اخذ تصمیمات سرمایه‌گذاری مناسب نیست و سبدگردان دانایان مسئولیتی در قبال خرید و فروش‌های صورت گرفته نخواهد داشت.
تحلیگر: مهدی چاوشی
