صنعت دارو در ایران
بیش از ۹۷ درصد از نیاز دارویی کشور به‌لحاظ تعداد (نه ارزش مالی) در داخل تولید می‌شود. این داروها شامل اشکال مختلف دارویی مانند قرص، کپسول، شربت، آمپول، سرم و داروهای بیوتکنولوژیک هستند. ایران در زمینه تولید داروهای ژنریک به خودکفایی نسبی رسیده و در سال‌های اخیر وارد حوزه تولید داروهای دانش‌بنیان و زیست‌فناوری شده است.
بااین‌حال، از نظر ارزش ریالی، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد بازار دارویی کشور وابسته به واردات است، زیرا بسیاری از داروهای وارداتی شامل داروهای خاص، بیوتکنولوژی، و داروهای جدید و نوآورانه هستند که قیمت بالاتری نسبت به داروهای ژنریک دارند.
بیش از ۱۰۰ شرکت داروسازی در ایران فعالیت دارند که در زمینه تولید داروهای انسانی، دامپزشکی، گیاهی و مکمل‌های دارویی فعالیت می‌کنند.
بررسی بازار سیمان
در گراف‌های بالا ساختار سهامداری برای سه هلدینگ دارویی تیپیکو، برکت و شفا مورد بررسی قرار گرفته است. هلدینگ دارویی تامین با نماد تیپیکو که از زیرمجموعه‌های شستا می‌باشد، مالکیت بسیاری از شرکت‌های دارویی بورسی و غیربورسی را در اختیار دارد. همچنین 36 درصد از سهام شرکت داروسازی شهید قاضی در اختیار این هلدینگ می‌باشد. از جمله شرکت‌های زیرمجموعه تیپیکو، می‌توان به هلدینگ داروپخش اشاره کرد که تعداد دیگری از شرکت‌های دارویی را مدیریت می‌کند. دیگر هلدینگ مهم دارویی کشور، هلدینگ برکت است. این هلدینگ متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام می‌باشد که در گراف ساختار سهامداری و شرکت‌های سرمایه‌پذیر آورده شده است.
سرمایه‌گذاری شفا دارو که حدود 91 درصد از آن به صورت تلفیقی در اختیار بانک ملی می‌باشد، به عنوان دیگر هلدینگ دارویی مورد بررسی قرار گرفته است. این شرکت عمدتا در چهار شرکت دارویی و پخش سرمایه‌گذاری نموده است.
ساختار سهامداری
شرکت داروسازی شهید قاضی (سهامی عام) در سال ۱۳۶۳ تأسیس شد و از خرداد ۱۳۷۰ با هدف تولید انواع محلول‌های تزریقی، شستشو و آمپول آب مقطر تزریقی برای مصارف انسانی و دامی فعالیت خود را آغاز کرد.
این شرکت در حال حاضر بیش از ۵۶ محصول انسانی و ۲۱ محصول دامی تولید می‌کند. محصولات انسانی شامل انواع محلول‌های تزریقی و شستشو، مانند سرم‌های سدیم کلراید، دکستروز، رینگر لاکتات و محلول‌های شستشوی چشمی است.
کارخانه شرکت در کیلومتر ۱۰ جاده تبریز-تهران، خیابان سرم دارو، روبروی مرکز جهاد کشاورزی واقع شده است.
معرفی شرکت داروسازی شهید قاضی
شرکت داروسازی شهید قاضی از زیرمجموعه‌های تیپیکو است. تیپیکو نیز در اختیار شستا می‌باشد. بنابراین دقاضی از شرکت‌های شستا محسوب می‌شود.
همچنین حدود 18 درصد از سهام شرکت در اختیار سرمایه‌گذاری آذر می‌باشد. شهرداری تبریز و درازک نیز به ترتیب 13 و 12.2 درصد از دقاضی را دارا هستند.
درازک خود زیرمجموعه وپخش از هلدینگ‌های شستا است.
در کل به صورت تلفیقی شستا سهامدار 52 درصدی دقاضی است.
ترکیب محصولات شرکت
بر اساس داده‌های منتشر شده توسط سازمان غذا و دارو برای سال 1402، 48 درصد از محصولات شرکت به محلول سدیم کلراید در غلظت و حجم‌های مختلف اختصاص دارد. همچنین آب سترون 14 درصد، دکستروز و رینگر 6 درصد از فروش کل را شامل می‌شوند. در گزارش‌های مالی شرکت، تولید و فروش بر اساس دو دسته کلی انواع سرم و ویال های تزریقی و انواع آمپول ارائه می‌شود و جزئیات هر کدام افشا نمی‌شود.
بر اساس کد ATC هر دارو (که برای دسته‌بندی انواع دارو کاربرد دارد)، 64 درصد از تولیدات دقاضی در دسته خون و ارگان‌های خون ساز قرار می‌گیرد. همچینن 16 درصد از محصولات به دسته متفرقه و حدود 12 درصد از آن‌ها نیز به ضد عفونت‌ها جهت مصارف سیستمیک مربوط است.
معرفی محصولات اصلی شرکت
محلول سدیم کلراید(NaCl) یا سرم نمکی یک محلول استریل شامل نمک طعام (کلرید سدیم) حل‌شده در آب است. این محلول در غلظت‌های مختلفی تولید می‌شود، اما رایج‌ترین آن محلول ۰.۹ درصد است که به آن نرمال سالین (Normal Saline) نیز می‌گویند.
آب سترون (آب استریل) برای تزریق یک محلول استریل، شفاف و بدون ذرات معلق است که هیچ ماده افزودنی یا الکترولیتی ندارد و برای تهیه یا رقیق کردن داروهای تزریقی استفاده می‌شود. این محلول فاقد هرگونه میکروب، باکتری و مواد شیمیایی اضافی است و به‌صورت بسته‌بندی‌های کوچک (آمپول‌ها یا ویال‌ها) در دسترس است.
دکستروز نوعی قند ساده (مونوساکارید) است که از گلوکز استخراج می‌شود و در پزشکی به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌شود. محلول‌های دکستروز معمولاً برای تأمین مایعات و انرژی بدن به‌صورت تزریقی تجویز می‌شوند.
محلول رینگر(Ringer’s Solution) یک محلول استریل است که حاوی ترکیبی از نمک‌ها و الکترولیت‌هاست و برای جایگزینی مایعات و الکترولیت‌ها در بدن استفاده می‌شود. این محلول برای درمان کم‌آبی، شوک، سوختگی‌ها و بسیاری از شرایط پزشکی دیگر به کار می‌رود.
لیدوکائین(Lidocaine) یک داروی بی‌حس‌کننده موضعی و ضد آریتمی قلبی است که برای کاهش درد، بی‌حسی موقت، و درمان برخی از اختلالات قلبی استفاده می‌شود. این دارو به دو شکل تزریقی و موضعی (ژل، کرم، اسپری و قطره) موجود است.
شرکت‌های توزیع‌کننده طرف شرکت
همانطور که در نمودار روبرو مشاهده می‌شود، دقاضی با شرکت‌های پخش متنوعی همکاری می‌کند. در این میان شرکت پخش هجرت 39 درصد از محصولات شرکت را توزیع نموده و بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. دیگر شرکت‌های پخش طرف قرارداد شرکت شامل پخش اکسیر، رازی و داروپخش هستند.
گفتنی است که دقاضی حدود 40 درصد سهم بازار سرم و 85 درصد سهم بازار آمپول در کشور را در اختیار دارد و با توجه به این انحصار نسبی بر روی محصولات خود، مجبور به اعطای تخفیفات قابل توجه خصوصا بر روی داروهای انسانی نیست.
همچنین از دیگر مزیت‌های این شرکت قرار گرفتن در دامنه کوه سهند و استفاده از منابع آب با کیفیت این منطقه است.
روند تولید و فروش و سودآوری شرکت
همانطور که در نمودار روبرو نیز قابل مشاهده است، شرکت در سالیان اخیر روند رو به رشدی در مقدار تولید و فروش خود داشته است. البته شرکت در گزارشات خود مقدار تولید خود را به صورت عددی منتشر می‌کند و با توجه به تنوع بسیار بالای محصولات قابلیت مقایسه کمتری دارد.
گفتنی است سال مالی شرکت از سال 1397 تغییر پیدا کرده و از شهریور به اسفندماه منتقل شده است.
سودآوری دلاری شرکت در سال 1401 به دلیل حذف ارز 4,200 تومانی رشد قابل توجهی داشت اما پس از آن و با تداوم سیاست ارز چند نرخی شاهد کاهش سود دلاری در سال 1402 بوده‌ایم. فعلا در گزارش 9 ماهه منتشر شده، حدود 10.3 میلیون دلار سود خالص محقق شده که با افزایش نرخ‌های اخذ شده در دی‌ماه، انتظار می‌رود برای سال مالی 1403 شرکت، سود خالص به بیش از 15.7 میلیون دلار برسد که در حدود سال 1402 است.
مفروضات پیش‌بینی صورت سود و زیان
- نرخ دلار نیما برای سال مالی 1403 و 1404 بر اساس شرایط تورم و سیاست‌های دولت و بانک مرکزی با رعایت محافظه‌کاری برآورد شده است.
- نرخ فروش محصولات شرکت بر اساس نرخ تورم و حاشیه سود آن پیش‌بینی شده است.
- هزینه دستمزد بر اساس تغییرات تعداد کارکنان و نرخ تورم رشد داده شده است.
- درصد تقسیم سود 80 درصد لحاظ شده است.
پیش‌بینی صورت سود و زیان
بر اساس مفروضات ذکر شده، پیش‌بینی می‌شود برای سال مالی 1403 و 1404 شرکت، به ترتیب 4,672 و 6,264 ریال سود به ازای هر سهم محقق شود.
بر این اساس در حال حاضر، سهم با نسبت قیمت به سود آینده‌نگر پس از مجمع 4.57 واحد در حال معامله می‌باشد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
شرکت داروسازی شهید قاضی از زیرمجموعه‌های شستا، بزرگترین تولید کننده سرم و آمپول در کشور است. این شرکت 40 درصد از بازار سرم و 85 درصد از بازار آمپول کشور را در اختیار دارد.
نرخ فروش داخلی محصولات این شرکت توسط سازمان غذا و دارو تعیین می‌شود. در ماه‌های اخیر شرکت‌های دارویی افزایش نرخ‌های قابل توجهی برای حفظ حاشیه سود خود اخذ کرده‌اند و همین موضوع سبب جذابیت بسیاری از سهام در این صنعت برای سرمایه‌گذاری گردید. دقاضی نیز در دی‌ماه سال جاری افزایش نرخ میانگین 48 درصدی برای 16 قلم محصول خود داشته و با رشد مبلغ فروش قابل توجهی در سه ماه پایانی سال مالی خود روبرو است. بر این اساس احتمال دارد گزارش زمستان این شرکت کمی بازار را سورپرایز کند و شاهد رشد دوباره قیمت سهام این شرکت باشیم.
همچنین این شرکت معمولا تقسیم سود بالایی نیز دارد و در فصل مجامع می‌تواند سرمایه‌گذاران را برای خرید سهم ترغیب کند.
منابع
در تهیه این گزارش از منابع زیر استفاده شده است:
- Codal.ir
- Bourseview.com
- www.fda.gov.ir
- Enigma.ir
سلب مسئولیت: این گزارش و محتوای آن صرفا جهت اطلاع از آخرین وضعیت بازارهای دارایی بوده و به تنهایی جهت اخذ تصمیمات سرمایه‌گذاری مناسب نیست و سبدگردان دانایان مسئولیتی در قبال خرید و فروش‌های صورت گرفته نخواهد داشت.
تحلیگر: مهدی چاوشی
