“Inflation is always and everywhere a monetary phenomenon, in the sense that it is and can be produced only by a more rapid increase in the quantity of money than in output.”
اقتصاد ایران سال‌هاست آ‌زمایشگاه نظریه‌های اقتصادی‌ست. موافقان و مخالفان سال‌هاست این جملۀ فریدمن را به چالش می‌کشند، در حالی‌که تورم و روابط بی‌رحم اقتصاد، بدون توجه به خواستگاه فکری ما، اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از رفاه ما می‌کاهد و هر روز شرایط زندگی را برای بخش بزرگی از جامعۀ ایران سخت و سخت‌تر می‌کند. در زمان نگارش این گزارش، نرخ تورم اعلامی ایران در حال رکورد‌شکنی است و ما قصۀ این شرایط را روایت می‌کنیم. تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصاد کلان است که کشورهای مختلف در سال‌های اخیر موفق به کنترل آن شده‌اند، اما ایران همچنان با این مشکل قدیمی، دست‌ و پنجه نرم می‌کند. تورم یا همان افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در اقتصاد، شاخصی است که تمام افراد جامعه به‌طور مستقیم آن را حس می‌کنند و ارتباط مستقیمی با سطح رفاه مردم و فعالیت‌های اقتصادی دارد. همچنین نوسانات نرخ تورم به عنوان شاخص نااطمینانی بر فعالیت‌های بنگاه‌های اقتصادی تأثیر دارد. افزایش نوسانات نرخ تورم موجب کاهش قدرت پیش‌بینی نرخ تورم آینده توسط فعالان اقتصادی و افزایش نااطمینانی نسبت به آینده می‌شود. در اهمیت این شاخص می‌توان به این نکته اشاره کرد که در اکثر کشورهای دنیا، سیاستمداران معمولاً با وعده‌های مبارزه با تورم در انتخابات شرکت می‌کنند و پیروز می‌شوند. اقتصاد ایران پنج دهه است که تورم دو رقمی را تجربه می‌کند و به جز معدود سال‌هایی، همواره بحران تورم و افزایش قیمت‌ها بلای جان مردم و دغدغۀ اصلی سیاست‌گذاران بوده است. تورم در اقتصاد ایران نه آن اندازه زیاد است که رفع و علاج آن با تکیه بر دانش علم اقتصاد را به سیاست‌گذاران تحمیل کند (همانند ترکیه در سال ۲۰۰۱) و نه آن اندازه کم است که آثار رفاهی و نااطمینانی آن معضلی برای اقتصاد نباشد. به این تورم، تورم مزمن می‌گوییم؛ تورمی که سال‌هاست اقتصاد ایران را عذاب می‌دهد و گویا امیدی به رهایی از آن نیز وجود ندارد. بررسی جداگانۀ تورم و نرخ ارز و بررسی جداگانۀ نرخ ارز و سیاست‌های خارجی و تجاری در اقتصاد ایران ممکن نیست. تأثیرات همزمان این متغیرها بر یکدیگر و پاسخ‌های سیاست‌گذار به هر یک، بر روی سایر متغیرها تأثیرگذار است. در این گزارش مباحث ارزی و تجارت خارجی فقط به ضرورت مورد اشاره قرار گرفته است. در ادامه، ابتدا وضعیت متغیرهای بخش اسمیِ اقتصاد ایران و مهم‌ترین شاخص آن یعنی تورم بررسی می‌شود. سپس با توضیح متغیرهای پولی و نقدینگی، تغییرات آنها در طول زمان و همبستگی آنها با سطح قیمت‌ها بررسی می‌شود. در انتها با توجه به روند‌ متغیرهای پولی، سناریو‌های محتمل و پیش‌روی اقتصاد ایران ارائه شده است. حقوق معنوی این اثر متعلق به گروه مالی دانایان است و نقل مطالب از آن با ذکر مأخذ بلامانع است. متن اولیه را منصور شاکریان تهیه کرده است. حسین عبده ‌تبریزی با افزودن مطالب، بازنویسی برخی قسمت‌ها، و حذف بخشی‌هایی از گزارش در تهیه نسخۀ نهایی این متن نقش داشته‌ است. تهران.اسفندماه ۱۴۰۱.