مس و روش‌های برداشت آن

مس و روش‌های برداشت آن

مس یکی از فلزات پرکاربرد و مهم در جهان است. ترکیب شیمیایی این فلز(Cu)  به صورت طبیعی در سنگ‌های معدنی یافت می‌شود و به شکل‌های مختلفی مانند سولفید مس (Cu₂S)، اکسید مس CuO) ) و سایر ترکیبات معدنی وجود دارد.

روش‌های برداشت سنگ مس از معدن عبارتند از:

1- استخراج روباز: برداشت سنگ مس از سطح زمین با برداشتن لایه‌های بالایی خاک.

2- استخراج زیرزمینی: حفر تونل‌ها برای دسترسی به سنگ‌های معدنی در اعماق زمین.

3- لیچینگ: استفاده از حلال‌های شیمیایی برای استخراج مس از سنگ‌های اکسیدی.

4- ذوب: ذوب سنگ‌های سولفیدی برای جداسازی مس خالص.

5- الکترووینینگ: استخراج مس خالص از محلول‌های حاوی مس با استفاده از جریان برق.

این روش‌ها بر اساس نوع و عمق سنگ معدن انتخاب می‌شوند.

 

کاربردهای مس

مس به دلیل رسانایی بالا، مقاومت در برابر خوردگی و خواص آلیاژسازی در صنایع مختلف استفاده می‌شود:

1. برق و الکترونیک: در سیم‌کشی، مدارات الکتریکی و قطعات الکترونیکی.
2. ساخت‌وساز: لوله‌کشی آب و گاز، سیستم‌های تهویه و گرمایش.
3. خودرو و حمل‌ونقل: سیم‌کشی خودروها، رادیاتورها و خودروهای الکتریکی.
4. مخابرات: کابل‌های مخابراتی و انتقال سیگنال.
5. انرژی‌های تجدیدپذیر: پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی.
6. سکه‌سازی و آلیاژها: تولید سکه‌ها و آلیاژهایی مانند برنج و برنز.
7. ضد میکروب: تجهیزات پزشکی و بهداشتی به دلیل خواص ضدباکتریایی.
8. تزئینات: جواهرات، ظروف و معماری.

 

مصرف مس در دنیا

سهم مصرف جهانی مس در سال 2022:

1- تجهیزات (32%): بزرگترین بخش مصرف مس به تجهیزات الکتریکی، الکترونیکی و صنعتی اختصاص دارد که به دلیل رسانایی بالای مس است.

2- ساختمان‌سازی (26%): مس در ساخت‌وساز، خصوصاً برای لوله‌کشی، سیم‌کشی و سقف‌ها به‌طور گسترده استفاده می‌شود.

3- زیرساخت‌ها (17%): در پروژه‌های زیرساختی مانند خطوط انتقال برق و آب مصرف می‌شود.

4- حمل‌ونقل (13%): در خودروها و تجهیزات حمل‌ونقل به دلیل نیاز به سیم‌کشی و خنک‌کننده‌ها استفاده می‌شود.

5- صنعت (12%): کاربرد در ماشین‌آلات صنعتی و تولیدی.

این آمار نشان‌دهنده اهمیت مس در صنایع مختلف و خصوصاً بخش تجهیزات و ساخت‌وساز است.

سهم مصرف مس در سال 2022

کشورهای با بیشترین ذخایر مس در دنیا

1- شیلی: بزرگترین دارنده ذخایر مس جهان با حدود 200 میلیون تن و 25% از کل ذخایر جهانی. مهم‌ترین معادن شامل Escondida و Collahuasi  هستند.

2- پرو: با 120 میلیون تن ذخیره مس (15% از ذخایر جهانی)، دومین کشور بزرگ دارنده ذخایر مس است. معادن اصلی شامل Cerro Verde و Las Bambas هستند.

3- استرالیا: دارای 100 میلیون تن ذخیره مس (12.5% از کل ذخایر). معادن مهم این کشور Olympic Dam  و Mount Isa هستند.

4- مکزیک: با 53 میلیون تن ذخیره (7% از ذخایر جهانی). معدن اصلی مکزیک  Cananea می‌باشد.

5- روسیه: با 31 میلیون تن ذخیره مس، دارای معادن مهمی است.

 

میزان ذخیره مس کشورها (میلیون تن)

بزرگترین کشورهای تولیدکننده مس

برای سال 2023، بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده مس به ترتیب حجم تولید به شرح زیر هستند:

1- شیلی: با تولید حدود 5.7 میلیون تن مس، شیلی بزرگ‌ترین تولیدکننده مس جهان است. این کشور به دلیل داشتن ذخایر عظیم مس و معادن بزرگ، در صدر جدول تولید قرار دارد.

2- پرو: با تولید نزدیک به 2.4 میلیون تن مس، پرو دومین تولیدکننده بزرگ مس در جهان است. این کشور نیز دارای معادن بزرگ مس است که سهم زیادی در تولید جهانی دارد.

3- چین: با تولید تقریبی 1.7 میلیون تن مس، چین در رتبه سوم قرار دارد. این کشور همچنین یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان مس است.

4- استرالیا: تولید مس در استرالیا حدود 1.2 میلیون تن است، که این کشور را به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس تبدیل می‌کند.

5- مکزیک: با تولید حدود 800 هزار تن مس، مکزیک نیز به عنوان یکی از تولیدکنندگان مهم مس در جهان شناخته می‌شود.

 

بزرگترین تولیدکنندگان مس دنیا (میلیون تن)

بزرگترین کشورهای مصرف‌کننده مس

در سال 2023، چین بزرگترین مصرف‌کننده مس در جهان است و بیش از 50٪ از تقاضای جهانی را تشکیل می‌دهد که معادل حدود 14 میلیون تن است. این میزان عمدتاً به دلیل بخش‌های بزرگ تولید، ساخت‌وساز و زیرساخت در چین است.

پس از چین، ایالات متحده با حدود 8٪ از مصرف جهانی، یعنی تقریباً 2 میلیون تن، در رتبه دوم قرار دارد.

کشورهای دیگر شامل:

آلمان: با مصرف حدود 5٪، به دلیل بخش‌های صنعتی و خودروسازی قوی.

ژاپن: همچنین حدود 5٪، با تمرکز بر صنایع الکترونیک و خودروسازی.

کره جنوبی: حدود 4٪ از مصرف جهانی را دارد که به دلیل تقاضای رو به رشد در بخش‌های زیرساختی و انرژی‌های تجدیدپذیر است.

مقدار مصرف مس (میلیون تن)

تجارت جهانی مس

بزرگترین صادرکنندگان مس در سال 2023 شامل کشورهای زیر می‌شوند:

1- شیلی: بزرگترین صادرکننده مس در جهان، با صادراتی به ارزش بیش از 15 میلیون تن.

2- پرو: با حدود 2.8 میلیون تن صادرات مس.

3- کنگو: یکی از صادرکنندگان کلیدی آفریقا با 1.8 میلیون تن صادرات.

4- زامبیا: صادراتی به حجم 0.9 میلیون تن.

5- مکزیک: صادرکننده بزرگ با بیش از 0.7 میلیون تن.

بزرگترین واردکنندگان مس در سال 2023:

1. چین: بزرگ‌ترین واردکننده مس در جهان با واردات حدود 10 میلیون تن در سال 2023. این کشور به دلیل صنایع بزرگ تولیدی، الکترونیک و ساخت‌وساز، نیاز بالایی به مس دارد.
2. آلمان: آلمان با واردات حدود 1.5 میلیون تن، دومین واردکننده مس است.
3. ایالات متحده آمریکا: آمریکا با واردات حدود 1.2 میلیون تن، سومین واردکننده بزرگ مس جهان است.

 

سهم صادرات مس کشورها در سال 2023

 

بزرگترین واردکنندگان مس دنیا (میلیون تن)

 

مهم‌ترین بازارهای کالایی مس دنیا

1- بورس فلزات لندن (LME): بزرگترین بازار مس جهانی است که حجم عظیمی از معاملات مس در آن انجام می‌شود. این بورس برای مس قراردادهای آتی ارائه می‌دهد و به عنوان مرجع قیمت‌گذاری در بازارهای جهانی شناخته می‌شود. در سال 2023، موجودی مس در LME به حدود 105,000 تن افزایش یافت.

2- بورس کالای شیکاگو (CME): در ایالات متحده، بورس کالای شیکاگو نیز به عنوان بازار بزرگ دیگری برای معاملات مس شناخته می‌شود. حجم معاملات مس درCME  در سال 2023 با افزایش قابل توجهی مواجه شد، به طوری که در ماه ژانویه حدود 87,941 قرارداد آتی معامله شد.

3- بورس شانگهای (SHFE): در چین، بورس شانگهای یکی از مهم‌ترین مراکز معاملات مس است. حجم معاملات مس در SHFE در سال 2023 به حدود 38,000 لات در برخی از روزهای معاملاتی رسید و این بورس نقشی کلیدی در تعیین قیمت‌های مس در منطقه آسیا دارد.

در تعیین قیمت پایه مس در بورس کالای ایران از نرخ بورس فلزات لندن (LME) استفاده می‌شود.

سهم معاملات مس در بورس‌های کالایی مهم دنیا

 

 

عوامل موثر بر عرضه و تقاضای جهانی مس

عوامل مؤثر بر عرضه مس:

1- تولید معادن: کشورهای بزرگ تولیدکننده مانند شیلی و پرو، هرگونه اختلال در معادن آن‌ها عرضه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

2- سرمایه‌گذاری: توسعه پروژه‌های معدنی جدید عرضه را افزایش می‌دهد.

هزینه تولید: افزایش هزینه‌های انرژی، تجهیزات و نیروی کار می‌تواند عرضه را کاهش دهد.

3- قوانین زیست‌محیطی: محدودیت‌های زیست‌محیطی تولید مس را کاهش می‌دهد.

عوامل مؤثر بر تقاضای مس:

1- رشد اقتصادی: افزایش ساخت‌وساز و تولیدات صنعتی در کشورهای در حال توسعه تقاضا را بالا می‌برد.

2- خودروهای الکتریکی و انرژی تجدیدپذیر: رشد این صنایع نیاز به مس را افزایش می‌دهد.

3- صنایع الکترونیک: استفاده از مس در کابل‌ها و قطعات الکترونیکی تقاضا را بالا می‌برد.

 

 

نرخ جهانی مس

از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر قیمت جهانی مس، میزان موجودی انبارها می‌باشد. این دو عامل اثر معکوس با یکدیگر دارند. همانطور که در نمودار مقابل مشاهده می‌شود با کاهش موجودی انبارها همواره شاهد رشد قیمت مس هستیم و برعکس.

در ماه‌های اخیر با توجه ایجاد رکود در ساخت و ساز چین و کند شدن اقتصادها شاهد رشد قابل توجه موجودی انبارها بودیم که باعث عقب‌نشینی قیمت این فلز از سقف تاریخی خود، با وجود رشد تقاضای مربوط به حوزه تکنولوژی و انرژی‌ها پاک، گردید.

روند قیمت و موجودی انبار مس بورس لندن

بزرگترین معادن مس دنیا

معدن اسکندیدا شیلی، در صحرای آتاکاما در شمال شیلی، با ذخیره 38 میلیون تنی، بزرگترین معدن مس جهان به شمار می‌رود. این معدن متعلق به شرکت‌های Rio Tinto، BHP و شرکت ملی مس شیلی (Codelco) است. این معدن به صورت روباز کار می‌کند.

معدن چوکی‌کاماتا در شمال شیلی و نزدیک به شهر کالیاما قرار دارد و با ذخیره 27 میلیون تنی، یکی از بزرگ‌ترین معادن روباز مس جهان از نظر ذخیره و تولید است. این معدن متعلق به شرکت ملی مس شیلی (Codelco) است و شامل بخش‌های روباز و زیرزمینی می‌شود. تولید سالانه این معدن حدود 300 هزار تن مس است.

معدن کاتانگا در جنوب شرقی جمهوری دموکراتیک کنگو واقع شده و با ذخیره 20 میلیون تنی، یکی از بزرگ‌ترین معادن مس جهان از نظر ذخیره است. این معدن تحت مدیریت شرکتGlencore  قرار دارد و شامل بخش‌هایی مانند Kamoto، Mashamba  و T17 است. تولید سالانه این معدن حدود 400 هزار تن مس است.

 

 

بزرگ‌ترین معادن مس کشور

1. 1. معدن مس سرچشمه:

معدن سرچشمه، بزرگ‌ترین معدن مس ایران، سالانه بیش از 200 هزار تن مس خالص تولید می‌کند. ذخایر قابل استخراج این معدن حدود 1.2 میلیارد تن کانسنگ مس با عیار متوسط 0.7% است.

2. معدن مس سونگون:

این معدن سالانه حدود 150 هزار تن مس تولید می‌کند. ذخایر این معدن بیش از 1 میلیارد تن کانسنگ مس با عیار متوسط 0.6% است.

3. معدن مس میدوک:

معدن میدوک سالانه حدود 100 هزار تن مس تولید می‌کند و حدود 170 میلیون تن کانسنگ مس با عیار متوسط 0.8% ذخیره دارد.

4. معدن مس چهل کوره:

معدن چهل کوره در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و تولید سالانه آن در حدود 20 هزار تن است. این معدن دارای حدود 20 میلیون تن ذخایر کانسنگ مس است.

 

 

معرفی شرکت‌های تولید مس کشور

1. شرکت ملی صنایع مس ایران (NICICO)

شرکت ملی مس ایران به عنوان بزرگترین تولیدکننده مس در کشور، سالانه حدود 250 هزار تن مس تولید می‌کند. این شرکت ظرفیت تولیدی بیش از 300 هزار تن کاتد مس را داراست.

سه معدن اصلی این شرکت شامل سرچشمه، سونگون و میدوک است.

2. شرکت مس بابک

تولید سالانه این شرکت حدود 50 هزار تن مس کاتد است. ظرفیت تولید کنسانتره مس این شرکت بالغ بر 120 هزار تن در سال است.

3. شرکت فرآوری صنایع و معادن ماهان (ماهان مس)

شرکت ماهان مس حدود 20 تا 30 هزار تن مس تولید می‌کند. این شرکت برنامه‌های توسعه‌ای دارد که ظرفیت تولیدی آن به بیش از 50 هزار تن برسد.

ظرفیت اسمی تولید کاتد مس در کشور (هزار تن)

 

 

4. شرکت توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو)

میدکو حدود 50 هزار تن مس تولید می‌کند. با توجه به پروژه‌های توسعه‌ای، ظرفیت این شرکت به 100 هزار تن قابل افزایش است.

5. مجتمع مس باهنر

این شرکت ظرفیت اسمی و عملی تولید به ترتیب 72 و 31 هزار تن مقاطع مسی را دارد. این شرکت عمده مواد اولیه خود را از «ملی صنایع مس ایران» دریافت می‌کند.

وضعیت معاملات بورس کالای مس کاتد

در نمودارهای روبرو روند نرخ، ارزش و رقابت مربوط به مس کاتد در بورس کالا آورده شده است. این محصول تنها توسط «ملی صنایع مس ایران» عرضه می‌شود.

این فلز رنگی در هفته‌های اخیر عمدتا بدون رقابت و با نرخ پایه معامله شده است. نرخ پایه نیز بر اساس نرخ مس بورس لندن و دلار نیمایی تعیین می‌شود.

روند رقابت و نرخ کاتد مسی در بورس کالا

 

ارزش معامله کاتد مسی (میلیارد ريال)

 

 

مفروضات پیش‌بینی صورت سود و زیان

• نرخ دلار آزاد و نیما برای سال مالی 1403 بر اساس شرایط تورم و نقدینگی برآورد شده است.
• هزینه دستمزد بر اساس تغییرات تعداد کارکنان و نرخ تورم رشد داده شده است.

صورت سود و زیان شرکت ملی صنایع مس ایران (فملی)

در این بخش به ارائه پیش‌بینی صورت سود و زیان بزرگترین شرکت تولید مس کشور می‌پردازیم. شرکت ملی صنایع مس ایران با نماد «فملی» در بورس اوراق بهادار در حال معامله می‌باشد.

 

صورت سود و زیان مجتمع مس باهنر (فباهنر)

همچنین دیگر شرکت بورسی صنعت «مجتمع مس باهنر» است. این شرکت با دریافت ماده اولیه خود از «فملی» به تولید قطعات مسی می‌پردازد. در جدول روبرو پیش‌بینی صورت سود و زیان این شرکت نیز آورده شده است.